Van Tieng Thlirin

~ Lalbuotsai Sanate (Thuhriltu Vol.XLIX/No.01/January/2021)

“Hun le tuilienin tumkhawm a nghak nawh” an lo ti hlak ang hrimin hun leh nihai an liem pei a. “Ringna thlaa va lengin, Bethlehem chuon inla, Va fang inla Lal Isu ei ta dinga piengna;…..” ei ti hun hai chu kokir ruol lovin kumhlui chun a her liempui a!! Kumthar lawmum ei tlung nawk ta a, mi thuoitu Lalpa chu inpakin um raw seh. Mihriem ha’n hunbi ei tiem kumthar hung inher suok hin lungril le ngaituona a tawk a. Lunglengna le khawsawtnain a mi hung hnawtzui nghal a. Chu ang bawkin kumthar hung inher suok hin lo thei lovin hmatieng a min thlirtir a. Hi kumthar hin iengam a hung inher suokpui ding ? ti chu zawna lien tak, mitin lungril kaptu a ni tei hlak bawk! Hieng huna hin kumthar thucha hai khawm ei lo ngaithlak rawp hlak a. Pathien Thua inthawkin kumthar thucha ei ngaituo zawm ding hang tarlang ei tih.

Kumthar hmang dinga inbuotsaina le intanna dinga tha ei hrietzing dinga dit um Joshua in a lo hril, Lalpa in Pathien Thuthlung bawm le thiempu Levi mihaiin an z^wn lai in hmu pha chun in umna hmuna inthawkin insawn unla zui el ro. … chuongchun, in fena ding lampui chu hrethei in ta, kha hma khan hi lampui hi in la hraw ngai si naw a, (Joshua 3:4) ti hi a nih. Israel hai kha thlalera sawttak an chambang a, an la fe ngainawna lampui hraw a ramthara lut ding an ni leiin iengkima thuoi hlaktu Pathien thuoina an mamaw a. Chuleiin, Pathien Bawm chu anni thuoitu dingin an hmaa fe a, chu chu anzui a tul a nih. Israel hai ang bawkin eini hai khawm ei hmang tan mek kumthar hi piengtira inthawka ei la hmu ngailo le ei la hmang ngailo hun a nih. Ei hmaa hin ienginam a mi lo hmuok ti ei hriet der naw a. Nikum neka lawmna le malsawmna ditum lem am, annawleh nang le kei a ta dinga kumsiet kum ei hlawsam kum, ei vangduoi kum, ei insunga lungzingna, thina natna rinum a tlung kum a ni el dim ei hriet nawh, hmulawk theina chite khawm ei nei bawk nawh. Kumthar hmang ding hin thuoitu bo chun lampui inhmang a awl hle ding a ni leiin Lalpa thlirna mita iengkim thlira ei inkhi thiem a, Ama tieng enzinga ei nitin hun hmang hi a tul hle a nih. Chuleiin, kumthar ei hmang mek a hin a sie a tha hung tlung hai Setan hmangruoa inchang lova, Lalpa tienga mi hip hnaitu a ni pei theina dingin ei hmathuoitu Krista hi bela ama tieng en zingin nun khal seng ei tiu. C.S. Lewischun : Ama, Pathien le chun Iengkim a tha vawng a, Ama ei nghatsan pha chun iengkim a sie vawng hlak, a lo ti a. Iengkim ei tuokhai a tha vawng theina dingin Pathien hnai zing hi a lo tha a nih.

Bible-a kumthar thucha dinga ditum pakhat nawk chu thuoitu ropui Mosie tawngbau a nih. Israel nauhaiin Aigupta ram an suoksan hnungin kum 40 lai thlalera an vakvai hnungin ramtiem Kannan ram an lut ta ding a na. Chulai hun chu kumthar, hunthar hung inher suok hun a ni ding a ni leiin Mosia chun an kuoma thu an cha chu, In va hluo ding ram chu tl^nghai le ruomhai le vanruotui dawng ram a ni lem a. Lalpa in Pathien … mit chu kumthara inthawka a tawp chenin a fu hlak (Deut.11: 12) ti hi a ni a. An va hluo ding ramtiem, ramthar um dan ding a ram leilung pieng dan le, vantienga inthawk ruotuiin a chawm ram a ni zie an hriettir a nih.

A hmasa tak chun an va hluo ding ram chu Lalpa zawng suok ram a ni thu le, chu ram chu Pathien pek a ni thu a hril a. Chu rama thuoiluttu chu Lalpa a nih. Thlalerah mi tam tak an thi ta a, anni hai ruokchu hmangaina leia hlaa, damkhawsuok hram an ni a. Chuleiin, Lalpa chu an hrietzing ding a na, vantienga inthawka thangpuina naw chun damkhawsuok a harsa ding a nih, ti chu an hriet zinga, vantieng le inlaichinna tha nei zing chu an tluongtlungna ding a nih.   

Hieng ang chie hian kumhlui anthawka kumthara mi thuoiluttu chu Lalpa a ni. Kumhlui ei hmang liem taa khan mi tamtakin chatuon ram an mi pansan a, eini ruokchu a hmangaina leiin kumthar a mi thuoi tlung a. Chu chu ei fel le that bik lei a ni naw a; Lalpa zangaina lei lieu lieu a nih. Chuleiin, hi kumthar mi thuoi tlungtu theinghil lova, a ditzawng thawna dinga hmang hi ei thaw makmaw a nih.

Kanaan ram chu ramsa tiumtak tak le mi kawlsentak tak hai umna hmun a ni a. Eini khawm hi kumthara hin iengam a hung tlung ding ei hriet der naw a. Ei hmaa hin harsatna nasatakin a mi lo hmuok khawm a ni el thei a. Pathien hratna ringsan naw chun ei ngirsuok zo naw ding a nih. Chuleiin, Pathien ei bel tlat hi a tul takzet a ni. Ama ringsan tlatin hi kumthar hi hmang sau sau ei tiu. 

A tawp taka chun Mosie chun chu ramtiema chun Pathien mit chu Israel hai chunga a fu zing ding thu a hril a. Hi kumthara khawm hin Pathien iengkim thawthei, iengkim hrie, khawlai khawma um chun a mi thlir zing ding a nih. A thu lovin iengkhawm a tlung naw ding a nih, ti hi ring ngam inla. A mihai chu buoina le harsatna kara khawm vengin a umpui pei ding a ni si a.  Maya Angelou chun:  Harsatna le bei dawngna huna khawm beiseina a la um a nih, ti ei hriet  theina dingin sumlai khin Pathienin sumrisang an zamtir a nih a ti a.  chuong ang chun harsatna le hunkhir ei tawng hun a um ding a ni a, chu huna khawm chun Amaa beiseina ei hmu thar pei theina dingin van tieng thirna in ei hun hai hmang hlak ei tiu. Chutaka chun Lalpa’n beisena thar mi’n hmutir ngei a tih, ti ring hla lovin Ama tieng thlir rawp ei tiu a. Sam ziektu’n “Kan damsung nihai tiem dan min chuktir la” a lo ti angin damsung ni ei hmang hai a tiem dan ei thiem pei theina dingin Pathien hnai sau sau ei tiu. Kei a ta ding chun Pathien hnai hi a tha a nih (Sam 73:28a).

Krista kuoma umhai mi’n an hriet hlak.

Nang khawm hi an laia mi i ni ngei el, i tawngah khawm anhriet an nawm, (Mat. 27:73b)

Peter hi zirtîrhai  lai khan a langsar pawl tak a ni a. Tawng suokna tienga khawm a tuon rang hle a. I thina a chun thi ve ding ni lang khawm inphat naw tawp ka che (Mat. 26:35), ti a lo intiem hmasatu a nih. A miruokchu, Isu Krista an man a, mipui lai nasataka diriema a hang um khan chu anphat nawk el a nih.

Petera le tulai ringtu tamtak hin in angna  tak ei nei – a himna chin le camping boruok lai chu inhuom thui vieu si. Sienkhawm Zu, sum le pai, mani hlawkna ding hmun le inkhâwm pei lona haiin Isu a min phattîr nawk el hlak. Tukhawm a mi zui nuom chun mani inhnawlin, a kraws putin mi zui raw seh; (Mat. 16:22), ti tak hi chu a lo harsa a. Mani tuorna ding hmuna le mani chan thatna ding hmuna Isu hrietnaw der hi a awl vieu ning a tih.

Peter a nuna inthawk hin inchuk ding tha tamtak a um a. Ama hi Isu hrechieng em em tu, “Krista Pathien hring Naupa chu I nih,” (Mat. 16:16) ti kawpa hrechiengtu a ni a. Isu Krista le khan an inhnai bik amani ti ding khawpa um a nih. Eini hai hin Isu hi ieng ang takin am ei hriet ve aw! Isu Krista le hin ieng ang chie in am ei inhnai hlak ti hi ennawn rawp a tha awm ngei.

Khang khawp khan a izui pa Krista kha phat inphat sien khawm, a um dana khan Isu kuoma um hlak a ni ti mi’n an hriet thei a, chu chau khawm chu a ni nawh, a tawng dana inthawk chenin Isu kuoma um hlak a ni ti an lang a, an thup thei tak tak nawh. Peter a ngirhmun sietlai tak khawm ama kha Isu kuoma um hlak a nih, ti mi’n an hrietthei a. Eini hai Isu Krista ringtu hai hi ei hmel, ei um dan le ei tawng dan haia inthawk hin miin Isu kuoma um ta hlak angin an mi hriet thei ngut dim maw. Peter chun “ka ni nawh, ka hriet nawh,” ti sienkhawm a umdan la tawng danin Isu kuoma um hlak a nih, ti kha mi’n an inhmai naw a a thilthaw le a umna hmun an hriet chieng hle ni kha. Pator pakhatin a thiltuok- Bible inchukin kum iemani sung a hmang a. Tlangrama motor tlung ve nawna a inthawka inthawk suok hlak a ni leiin Bawmrangin a thuomhnaw hai a phur hlak a. An zinaa lampui khuo pakhata chun zawlpa a nei a. Bawmrang a phur ngun em lei chun zawlpa chun hieng hin a ti a. “Zawlpa Bawmrang I phur ngun si a, mi haiin Pastor Bawmrang phurpa ting an ti che maw? tiin. Ei thil thaw le ei um dan izirin mi’n ei hming mi phuok pek hai sien ieng hming am an min put tir ding maw? Pastor Bawmrang phur, pastor khelhlip, Upa misawisel le chier hmang, intivar le inti hrie pa, thuoitu sawisel hmang pa le a dang dang in hmepui ei nei tha naw vieu el thei a ni aw! Pathien nau, Krista hnungzuitu in ti, Thlaraua hring em em a in ngai, thawfut le nita futa ei in ngai hnung khawma mi haiin Isu Krista le an mi hmu kawp thei der lo Peter a hnungtawl laitak khawm tluk lo ringtu ei ni el am, in enfie seng ei tiu?