Pathienthu le Inhmea Sum Hmangdan

(Thuhriltu Vol. XLVII/No.7&8/July & August, 2020)

By:- Rev. Huolthangsei Thiek

Hun tamtak titi tlangna a inthawkin Kristien hai ta dinga pawimaw em em hril tul bek bek el chu “Sum hmang dan le Pathien Thu” hi a nih. Ringtu taphawtin ei ngaiven dinga pawimaw, ei lo ngaitha mei mei hlak chu, sum hmang dan ah ei thlarau hringna a kawp ve tlat a lo nih, ti hi a lo nih. Ringtu taphawt chun mani lamsuoka inthawk sawma Pakhat chu Pathien chan a nih, ei hriet, hril ngailo khawpin ei ngaipawimaw. Chun, Thawlawm khawm ei nei ang peiin pek nachang ei hriet tlang tah, a tha. Nisienlakhawm, ei ngaituo thel rawp hlak, ei khawsakna dinga sum le pai ei hmang dana hin, ei thlarau hringnun a tarlangin, ei nina a puong hlak a nih, ti hi ei hrietfuk naw tlangpui hlak. Chuong thu vel chu hieng ang hin hang ngaituong tlang ei tih:

1.   Sum ei hmang dan hin Pathien le ei inpawlna a ngawng phak:

Chanchin |ha Luka 16:11 ei tiem chun, “Sum tehlem chunga hman ring in umnaw chun, tuin am sum tak chu inkawltir a ti cheu a?”  Hi lai bung le changa hin, Isu’n, ei sum hmang dan a ei thlarau nun a nghawng zie tarlang hi a tum tak a lo nih. Bible thuring le inhmea ei sum le pai ei hmang chun Krista le ei inlaichinna (fellowship) a suknghet ding a lo nih. Chu nilova sum le pai ngaituo chik lova ei hmangral mei mei hlak a lo ni chun, Ama Krista le ei inpawlna a suk bahla thei ding a nih.

2.   Ei thilnei hai le Lalpa Isu chu an ineptuo a nih (compete): 

Ei thilnei hai hin Isu lan dingin ei hringnuna hin hmun an lo khuor nasa thei khawp el a. Sum le Isu chu a tu am I sie lien lem a? ti thu a ni chu. Isu vekin, “Tukhawmin hotu pahni rawng bawl kawp thei naw ni hai; pakhat theidain, pakhat dit an tih, annaw leh, pakhat tanin, Pakhat hmusit an tih. Pathien le sum rawng bawl kawp thei naw ti niu” (Matt.6: 24.). Sum rawng bawl pum zinga, Lalpa Isu rawngbawl chu thil theilo a nih, ti ei hriet a, thil chintham a ei ngaihai chena kawm ei Lalpa hin a mi hriet thiem thei naw tawp ding a nih, tina a ni chu.

An tin nawm, Crusaders hai kha, ralthuom chawi awilo, indo ngailo dinga sakhuo khermeitak nei an na. Ana chu  min an dova, anni hlak chu ralthuom chawia indova thang chu an thuringin a pawm thei si nawh, raldo tul an ti bawk si. Chuleiin, an ralhai dopektu dingin Mercineries hai an fiela, Baptisma an inchangtir lai chun, ‘An ralthuom hmang ding chunga chu Isu’n thu nei da’l raw se’ ti inentirna-in tuichung tieng an kawlhnam hai an hlang suok peia, an ti chu. Chuongang deu chun, tulai ringtuhai khawmin, Ringtu, Krista Baptisma le a thonawkna tawmtu, mani thilnei hai ruok chu Krista le baptisma chang laia tuichunga hlangkaia, tuisunga keilutsa lo ang deu ei ni ve awm a nih. Ei pawisa bawmhai chu baptisma chang lovin “Lalpa, ka hringna po povin ka lal le sandamtu dingin ka pawm che, ka sum le pai ruok chu thangsa lovin, keiin ka nuom dan danin chalai thei tho ka tih” ei ti a hawi a nih.

3.   Ei hun tamlem chu Sum thua ngaituonan ei hmang rawp hlak:  

Ei hun hmang dan pangngai hi hang sui chet chet hman ta um, Sum thu ngaituona ngawt a lo nih el thei a nih. I sinthawna, thlabi hlaw nei I ni chun, nitina I sin thaw kha hlaw neina dinga I thaw a na, sum ngaituona a nih. Nitin fakfawm zawnga inhlaw hlak I ni chun, I sin zawngna hun hmang le I nitin sinthaw kha paisa lamna ding bawk a na, sum thu ngaituona hun vawng tho a nih. Sum iengtin am hmung ka ta? I tih a, inngaituona hun khawm sum thua hun hmang a nih. Damsung hun hi sum hmuna dinga hun ei hmang chu a lo ni hmel khawp el. Ei damsung ni po pova ei hringnun khal dan ding min chuktirtu thatak chu vangnei thlaktakin Pathienin a Thu, Bible a mi peka. Chuleiin, Bible le inhmea Sum hmang dan chu ei zawng suok ding le ei ngaituo ding tul le pawimaw bek bek el chu a nih. Bible le inhmein Sum zawng ei ta, Bible le inhmein Sum ei hmang a tulin a pawimawi takzet a nih.

Neitu Chanchang: Thangpuina zawngin mipui hi an inzimur mur el tah a. Thil pahni inhnemna dinga zawng thei a uma: Pakhat chu Bible, Pathien Thu, a dang chu mi dawnna, hrilhmuna am ei ti ding chu a nih. Chuonglai zinga ei hriet ding pawimaw chu, mi tamlemin ei sum le pai ei chalai dan mawl hi a nih, ei Bible thu min chuktir le hin an persan dai el hi a pawi sei hle a nih. Isai 55:8 ei tiem chun, ‘ “Ka ngaituona chu I ngaituona leh an ang nawh a, I lampui le ka lampui khawm chu an ang bawk nawh” Lalpa chun a tih.’  Iengtin am Lalpa ngaituona le a lampui chu a um a? ei ngaituona le ei lampui khawm chu ieng tin am a um a na, in ang lo el chu? In anglo zing ding hrim am a nih? Annaw leh ei inangtir thei ding chi am a nih. Ngaituo tul le pawimaw chu a um a nih..!  Ei lungawi thei zing ding am?

Lungawi Dan Inchuk: Lungawina (contentment) ei ti tak hi Bible ah vawi sari lai hril a nih a; chulaia parukhai chu Sum thu le inzawm an ni chu tie, a va pawimaw hmel de..! Phillipi 4:11-13 ei tiem chun, Tirko Paula’n “Ka tlaksamna thu chu hril ka ni nawh, a, a kei chu ieng ang khawmin um lang lungawi pei ka ching ta si a. Tlawm taka um dan ka thiema, hausaa um dan khawm ka thiem bawk a, thil tinreng le thil po poa tlai le phingtama um dan, hausa le tlasama um dan thuruk chu ka hriet suok tah. A mi sukhrattu Krista zara chun iengkim ka thaw thei a nih.”

Hi thu hi ei ngaituo chet chet chun, lungawina hi ei piengpui nawh a, inchuka lungawi ding ei nih ti a minchuktir a nih. Ei paper in a Thiltum chu sum chalai dan ding, ei Pathien Thu le inhme a ei sum hmu le hmang dan ei sukdik theina ding a inchuk suok chu a nih. Pathienin I hringnuna thuneina a nei chun, I thil nei le sum le pai hmuna le hmangna a khawm thang rawn deu deu a ta, thlarau rama lungawina thuruk chu a lettama hmu ding le changa chen ding a um a nih. Krista nun intawmpuitu nun indik tak chu iengkima Krista le intlawnna a nih. I Lal le sandamtu a nih chun, rorelna khawm I pek a tul a nih. Krista thanglovin ro I rel rawn taluo kha, an lalna I lakpek a nih. In kar a hla deu deu bawk, I ta dinga lungawina a hla deu deu bawk ding a nih. Inlaichinna det le hnailem nei hi Isun a nuomin a thlakhla che a nih. Lunginsietna zar chauin chu chu ei chang theiin I chang thei a nih.

Thil inkhawtak (Contrast)  pahni:

1: Vantlang Dan (Socially) chun Pathienin ei pawisa hmuna le hmang dana inrawlna a nei nawh. Ka sum chu ka nuomna ah hmang ka ta, Pathien chan sawma Pakhat ka pek a, a dang chu ka thu an tah, a min ti tir hlak a nih. Sawma Pakhat Pathien chan peksuok hnung chu a dang po chu ka khawsakna ding le ka dit hai phuhrukna ding an nawm, ei ti seng an nawm maw!

2:  Ei Pathien Thu (Bilblically) chun Mana inchawk ei ni zie le ei ni Pathien nauhai ei ni si chun, ei thilnei hai khawm Ama ta vawng an lo nih, ti hriet a pawimaw a nih. Bible thuring le inhmea sum le pai I hmang chun, Krista le inlaichinna khawm hung siem a ta, thlarau nun hlimna le lungawina chu a hung rasuok lem ding ti ei ring a nih.

Sawma Pakhat peka lungawi ding chu ei Pathien niin ei ngai hlak. Sawma Pakhat Israel haiin an ngaisak naw lai khan a lo zil tah hrima, “ Mihriemin Pathien chu an rukpek ding am a nih?”(Malaki 3:8) a ti kha sawma pakhat le Thawlawm pek kawnga a nih. Hi thu hi suichet chet chun, ei thil lamsuok a sawma Pakhat chu Pathien chan a ni zie le Thawlawm pek kawnga khawm Lalpa Pathien chun, ei thilnei haia chanvo a la nei chieng zie a tarlang a nih. Sawma Pakhat peh a, a dang khawm a ma le inthuruola hmang dingin a mi phut a nih.

Neitu Chanchang (Ownership)

Ei Pathien Thu Bible in iengkim neitu chu Pathien a nih ti a hril a. “Leihnuoi hi Pathien ta a na, a sunga um po po khawm ama ta a nih”  (Sam 24:1). Leviticus 25:23 a khawm “… ram chu ka ta a ni sih a,…” ,  Haggai 2:8. “Tangka chu ka ta a na, rangkachak khawm chu ka ta a nih, sipai hai Lalpa chun a tih.” ; Sam 50:10 “Ramhnuoia sa tinrenghai hi ka ta a ni sih a, Tlang sangkhat lai chunga ran um hai khawm chu”.

Lalpa chu thil po po siemtu chu a na, a thilsiem hai chunga neitu nina hi tu kuoma khawm a pek ngai bawk nawh. Kolossa 1:17 ei tiem chun, “Ama a chun iengkim an fawkkhawm vawng a” a ti a nih. Tu el khawm hin Lalpa chun iengkim el hi a thilthawtheina hnuoia a siekhawm vawng a nih.  Pathien chu iengkim neitu a nih ti hriet chiengna hin Isu Krista ei sum le pai, thilnei po po chung ah Lala ei pawm le ruot a tulin a pawimaw takzet a nih. Chuongchun, I thilnei enkawl dan le hmu le hmangna kawnga hung danglam thei I tih.

Neitu Chanchang am, Lalna Chanchang?

Krista hnungzuitu indktak ei ni theina ding chun, ei thilnei, sum le pai po po neitu khawm Lalpa Isu Krista kuomah ei peksuok (transfer) a ngai ding a nih. Lk. 14” 33 ei tiem chun, “… tukhawm a nei po po maksan naw chu ka inchuktir ni thei naw nih”.  An leh, tum Isu inchuktir ni thei tang a ta? Mani nei po po maksan hlak chu ei tum ta hmel nawh a. Iemani kawng zawng a chu ei Lalpa Isu thil phut hi hrietthiem an tak thei ngawt el..!  Lalpa Isu hin, ei thilnei hlutak, ama neka ei ngaihlut ding hi chu a ditnaw tawp el a nih. Ama zui ding le a rawngbawlna a thang ding chun, thil dang iengkhawm hi ngai ropui lem lova, Ama chu a chunghnungtaka ei sie le, a thu thua iengkim ei pek phal hi a phut tlat el a nih. I sum le pai khan ama a hlie chun, I thaw suol nghal a nih, tina a ni chu. Lal le Sandamtu a nina hi ei hringnuna hin inlangtira ei thilnei pop o chunga inlal a nuom tlat a nih. Mi dang tukhawmin ei chunga ro an rel naw khawma, ei ni le ei ni ro ei inrelpek khawm a thikin, ei thilneihai po po khawm ama ropuina ding le ama thuhnuoia kawl that a, hmang dingin a mi dit rut el a nih.

Thukharna: A mi neitu hrietchiengna chun, mani nuna thuneitu le Lalna chan chang tu ding khawm hriet fie theina a um hlak a. Ei Lalpa Pathien hi ei ni chun, a mi thangpuitu ding le ei harsatna taphawta mi sawmdawltu dingin ei dit a. Amiruok chu ei harsa naw huna chu ei chunga roreltu dingin ei dit ta ngai bek naw nisien a hawi hlak. Hrisel le khawsak inhawi lai huna chu, mani nuomzawng thaw le thilneihai chunga khawm mani inhawitirna ding zawngin, ditzawng a hung pawimaw lem hlak a. A mi neitu le iengkima min dintu ditdan ei ngaituo zen zen ta ngai naw hi Lalpa Pathien chun a ngaimaw rieu a nih. A mi neitu chun, ei thilnei hai khawm a ditin a neisa vawng a nih, tie i theinghil tal hlak hi a pawina laitak chu a nih. Nupui bazaar kai chun, a du zawng an zawk a, Isu’n rem a ti ding am aw, ti reng a hrietfuk ta nawh. Papui hai khawm, mani sung le kuo ta dinga thiltha chu an invawiin, insung khawsak sukhmasawn le suk changkang tumin nasa takin thang an lak hlak; amiruok chu Isu’n rem a ti am aw, ti reng an ngaituo phak ta nawh. I lam suoka sawma Pakhat i pek kha, Lalpa Pathien lawmna a ni kawngkhat tahin i ngai el thei. Amiruok chu i chana i ngai hai khawm kha Ama, aneitu che ropuina ding le a remtipuina a i hmang si naw chun, Lalpa Pathien leh kar in nei zing tina a nih.

Sawma Pakhat chu Pathien chan a nih ti hrein, lawmtakin i pek hlak lei el khan thaw tha fua in ngai el thei. A tamlem i chana i hmang dinga i la kawlhai kha a nih, Lalpa chun a la hung suizui pei ding chu. Ama chan tia i thethlak zova, nanga chan ding i la kawl khan, Lalpa le inthena i siem tan a nih, ti I hriet der nawh a. Lalpa ruok chun, ama hriet lova khawsak i rel a nuom naw zie le, i thilneia i chawimawi a nuom zie hi i hriet chieng a pawimaw a nih. Chuong an naw chun, i harsat huna, a thangpuina zawng nawk sing I ta, Lalpa kuoma inthawkin a thangpuina chu i ngen ngam ta dim a nih?  Pathien nauhai chu ei thilneihai leh, Lalpa ta vawng ei nih, ti hi ei inhriet zing a pawimaw a nih. Lalpan Ropui raw se…!

Ngaituo ding:

1.   A mi neitu kuomah ei thilnei ieng chen am pek a tul ding a na?

2.   Pathien thu le inhmea sum hmang dan indik chu iem a na?