Pathien Thu Indik Taka Hmang

Pathien Thu Indik Taka Hmang
May 11, 2021 Comments Off on Pathien Thu Indik Taka Hmang Article, Sermon EAC

~ Dr. LK Intoate (Thuhriltu Vol.XLIX/No.04/April/2021)

“Sinthawtu, thutak thu feltaka ṭhe thiemtu ta ding chun inzak ding a ni naw angin, Pathien ngâia pawm tlâk ni dingin ṭhahnem ngâi rawh” (2Tim. 2:15).

Tûlâi hi hripui inlêng lâi a ni bawka, mi tam tak chun covid-19 le inmil Bible thu ei dap ruoi tâwl niin a’nlang. Ei ihmu le ei ihriet hâi Pathien thu le enmil pei hi ringtu hâi thâw mâkmaw a ni hrim a nih. Pathien thu “tiem, ngaithlâ a, zâwm bawk tu hâi” hi Bible-in mi hamṭha a iti chu an nih (Tp. 1:3). Inhmaa in thawk khan Pathien ringtu hâi le Bible hi inkawp tlat an ni a, Juda le Kristien hâi hi an thuring le an nitin nun Bible le inmil peia thaw tum hlak an ni leiin “Lekhabu mi hâi” (people of the book) tia ko an nih. Kum 332 BC lâia Alexander the Great Jerusalem a lût ding khan, Jerusalem mipui hâiin lo do lêt ding le ding naw an sâikâr a. Kha hun lâi an thiempu Jaddua khan Greek hâi kuta Jerusalem a tlûk ding thu zâwlnei Daniel a hril lâwk kha a lo hriet sa diem a ni leiin Alexander chu do lêt nêkin nasa takin an lo lâwm lût lem hlau el a. Kha kha chu an sukfûk hle el! Harsatna le buoina tam tak an pumpel pha a ni kha. Beroia khuoa mi hâi khan Tirko Paula hâi thu hril “a’ndik le a’ndik naw Pathien Lekhaah an zawng hlak” leiin Thesalonika mi hâi nêkin inpâk an hlaw lem a ni kha (Tirk. 17:11).

Pathien Thu Hmang Dik Lo Chu Thil Pawi a nih

Tûlâi ringtu hâi khawm hin Pathien thu ei râwn ngun leiin suolna le suksuolna tam tak ei pumpelin Pathien inpâk ei hlaw phâ thei a nih. Chu chu hre zingin Bible hi râwn nasa nawk zuol ei tiu. Pathien thuin hieng hin a tih a, “Sinthawtu, thutak thu feltaka ṭhe thiemtu ta ding chun inzak ding a ni naw angin, Pathien ngâia pawm tlâk ni dingin ṭhahnem ngâi rawh” (2 Tim. 2:15). Pathien pawm tlâk le lâwm tlâk rawngbawltu ei ni le ei ni naw chu Pathien thu ei hmang dânin a hril ding a nih. “Thutak thu feltaka ṭhe” ti hi Greek ṭawnga chun orthotomeō a nih a, indik le thiem taka thil thaw a kâwk. “Thutak thu fel taka hmang/inchûktir” ti thei khawm a nih. Puon ṭhuitu’n puonn indik thlapa a chep zova inmil thlapa a ṭhui khâwm nâwk chun thuomhnaw hâk inhawi le mâwi tak a suok hlak angin Pathien thu a nina hmun ding taka hmang thlap thlap hlak hâi hi Pathien lâwm tlâka rawngbawltu. Chuongang rawngbawltu chu Pathienin: “Suok ṭha le ringum, I thaw ṭha ie . . . I pu lâwmnaah lût rawh” (Mat. 25:21) a iti pâwlah ṭhang an tih. Chu ding chun ṭhahnemngâi taka bei a ṭûl hlak. A tlachawpa inghat el a hun tâwk nawh, Pathienin mi phût chin a nei a nih.

Mi tam takin Pathien thu indiklo takin an hril rawp hlak. Enterina’n, tûlâi mi tam takin WhatsApp group le social media danga Pathien thu an hmang suol hmu thei ṭhenkhat chu hei suklang inla: “In ṭî hlê hlak Aigupta rama hrî hâi dâm kha in chungah inlêngtir nâwk a ta, hrî chun chel tlat a ti cheu a” (Deu. 28:60); “Hrî hâi inlêng bawk a ta” (Luke 21:11); “Mitinin mâni chipui hâi tieng seng nghâng an t’a, mi mâni ram tieng seng tlân hmang an tih” (Isa. 13:14); “Mitin chu mâni mi hâi tiengah kîr seng an ta, mitin chu mâni rama senga chun tlân an tih” (Jer. 50:16). Hieng Bible châng hâi lei hin mi ṭhenkhat chun covid-19 inlêng ding le hi hrî leia mi tam tak mâni hmun le ram tieng an inlâwi sup sup ding hi Bible-in a lo hrillâwk diem angin an ngâi hmin hman ta rêk hmak a hawi. Deuteronomy 28:60 hin Israel hâiin Pathien thuthlung an bawsiet huna hria hrem an ni ding thu a hril a, tulâi ringtu hâi a hrilnaa ngâi el chi a ni nawh. Luka 21:11 hin hri inlêng ding a hril ngêi el, amiruok chu covid-19 hi a hrilna a ni chie am? Châng 12 hi te iengtin am ei ngâi a? “Chuong thil po po tlung hma chun man an ti cheuva, inkhâwmna ina mi hâi le lung ina mi hâi kuoma ṭhuoiin 2 suknawmnâng an ti cheu” a ti ni hi. Covid-19 tlung hmain manin ei um ding tina a ni? Zâwlnei Isai le Jeremi hâi hin tûlâi thil tlung ding an hril lâwk chie am? Isai 13:14 le Jeremi 50:16 hâi hi tlar khat chau hmer thla el lovin ei hei tiem sei deu chun Babulon tlûk ding thu an hril a lo ni zing ti ei hmu thei. Pathien Thutak hi feltaka ṭhe le indik taka belkhâwm nawtu chun Pathienin a hril tum lo dai an inhriltir hlak a, chu chu thil pawi tak a ni thei a nih. Mi pakhat Bible hmanga Pathien râwl hre nuom khawm khan a Bible a zuk kêu pawp a; a zuk tiem chun Juda Iskariot inâwkhlum thu, “a va’nawkhlum tah a,” ti thu a lo ni hlau ela (Mat. 27:5). “Hi chu ka ta ding a ni thei nawh,” tiin a dang a hei phêt nâwk a, “Nang khawma chuong ang chun va thaw rawh” (Luke 10:37) ti a phêt fûk nâwk hlau el le! A beidawngin a dang a hei phêt nâwk a, “I thâw ding chu thâw vat rawh” (Johan 13:27) ti a la ni nâwk ta deu deu chu inâwkhlum vat a hmabâk dêr el a ni awm ie.

Thil pawi tak pakhat chu, Bible ngâisâng vieu e inti siin Bible mûmal taka hrefie tum tak taka tiem le sui pei ei tlâm hle si hi a nih. Hi hi ringna tienga ei ṭhangmâwbâwk pakhat a nih. Bible thu ei nuomna lâi lâi sik thlâka ei nuomna naa bel hi chîng tam lo chî a nih. Mit hi kheldawkin ei nuomna naa bel el chî ni naw vieu a tih. Bible-a inang thuoka inlang taphawt hmet kawpa, hri inziek taphawt covid-19 anga ngâi el ding chî a ni nawh.

Bible thu ramtin hre rang ruka a hmangna indik tak hre nawk si lo hi mi nunzat bura inchang theina a nih. Mi ṭhenkhat chun Isu hung nawkna ding hi inchikna tam tak pêk a ni bâkah “kawtkhâr bula ngîrin ka nawk” a ti bawk, rûkru angin a hung thut ding ti a ni bawk, tiin an lo buoi hle’l an ti chu! USA-a Kristien tam tak khun Bible mumalin an hriet tluon ta naw hle a. Survey pakhatin a hril dân chun America tleirâwl tam takin Sodom le Gomorrah hi nupa an sâwn an ti chu! Tûlâi mi tam takin Pathien thu an hmang suol dân enin ṭhangthar la hung um pei ding hâiin nasa nâwk zuolin Bible thu an la hung hmang suol nâwk pei ding a ni âwm a. Sûra le Nâhâi hâi dâm hi Bible-a um la sâwn ve râwi ei tih ti inlau a um hle el.Nang le keiin mawphurna rik tak ei nei. Pathien thu indik taka hmang thiem ngêi dingin nasa takin ṭhang lo la ve raw le, chu naw chun Krista le Kristienna hi ei sukmoulpho nasa taluo ding a nih.

Bible Hi Mihriem Hâi Hrietthiem Thei Dinga Ziek a Nih

Krisien tam takin Bible hi an lo la hmielhriet naw hle niin a’nlang. Aṭhen chun Bible hi mihriem hrietthiem phâk lo thurûk tam tak sie khâwmna, vâna inthawka hung tla thla ang deuvin an ngâi deu a ang. Formula indik tak hmamgin amani, Thlarau Thienghlimin mak danglam taka a mi’n hrietir phat chaua hriet fie thei angah an ngâi. Hi lei hin mi thenkhatin Bible code ti lekha bu hâi dâm an lo siem a, dêr tah. Mi ṭhenkhat ve thung chun Bible-in a hril dan lo deu khawm Thlarauin thuruk hrietthiemna a pêk anga sâlin a ziektu’n a tum dêr lo khawm “chu chu ani, kha kha a nih” an ti pap pap hlak bawk. Hieng hi ngâidân indik lo le Pathien thu hmang dik nawna bul a nih. Bible hi lekhabu a nina angin mihriem hâiin ei tiema ei ihrietthiem thei dinga thu le hla siekhawmna (literature) a nih. Pathien thu indik taka hmang thei dingin Bible hi ieng anga Pathienin a lo pêk am? a ieng lâi hi’m tuhâi tadinga ziek am? ti hi ei hriet a pawimaw.

Pathienin mihriem hâi kuoma thu a hril hin mihriem hâi hrietthiem lo dinga mak dânglam deuin a hril ngâi nawh. Vantirko ṭawng kherin Pathienin mi a biek ngâi nawh. A ibiek hâi ṭawng hriet le hmang lâi ngêiin a biek bâkah an hrietthiem thei tâwk le an varna phâk tâwk peiin a biek hlak. Lên dêngtu Peter kuomah thu a hril khan philosopher le scientist hâi hrietthiem ding ang zâwng theory le formula hâi a hmang nawha, nga mantu hrietthiem tâwkin a biek el anih. Chun, Bible hi mithiem hâi ta ding bîka (academic deuva) ziek a ni nawh a, chuleiin mitinin an hrietthiem theina dingin mi narân (common man) hâi thil hmu le hriet dân tam tak hmanga thil ziek le hril el a ni hlak. Entirna’n, thla thar, ni suok, ni tla, etc. hâi hi scientist hâi sui dân chun thil um thei lo an nih. Scientist hâi mi hril dân chun Thlâ (Moon) a thar ngâi nawh a, Nisâ (Sun) khâwm khi khawvêl tawp khing tienga inthawka 3 suokin a tawp khing tieng a tla nawh. Amiruokchu, mi narân hâiin ei mita ei hmu dâna thla hi thar hlak le nî hi suoka tla hlak angin Bible-in a hril el hlak a nih.

Pathien Thu Hi Hun Bîka Ding Chauva Ziek Khawm a Um

Pathienin ei hrietthiem dingin thu a mi hril hlak ei ti leiin a thu hi hrietthiem a awl êm êm vawng tîna a ni nawh. Pathien thu Bible-a inziek hrim hrim hi a tiem hmasatu tak hâi (original recipients) mamaw mila ziek a ni hlak leiin tûlâi mi hâi ta dinga hriet intak a um ve ṭeu a nih. Eini tûlâi mi ṭawng le hnam zie hâi mila ziek a ni hran naw leiin hrietthiem intak ei ti chî a um nuol hlak. Chuleiin Bible-a thu um hâi hi hrefie ding chun a ziek hun lâi, a ziekna hmun le a lo tiem hmasatu hâi hnam zie, an ṭawng kalhmang, etc. hâi hriet a pawimaw hle a nih. Entirna ṭhenkhat hei suklang sin ei tih:

1) Zâwlnei Amos-in, “Hi thu hi lo hre ro, nangni Basan bawngpui hâi” (4:1) a ti a. “Basan bawngpui hâi” hi tu hâi am ti hriet ding chun Amos hun lâia Israel culture le geography hriet ngêi ngêi a ngâi sa a nih. Basan ram kha hlo ṭhatna hmun a ni leiin a rama bâwng an thau ṭha a, Israel mihausa nuhmei thâu el ul hâi kha “Basan bâwngpui” leh a hrilkhi a nih.

2) Babulon ram hi Israel a’nthawka khawsak tieng nisienkhâwm Isai chun Babulon mi hâi kha hmâr (north) tienga inthawka Israel hung lût ding angin a hril tlat thung. Khâng lâi khan Arabian thlaler kha kea fe tlang el chi a ni naw leiin Babulan a’nthawka Israel lût ding chun Eurphrates phâiruom (fertile crescent) zuiin hmar tieng an fe phawt a, chun Israel chu hmar tieng a’nthawkin an lût hlak. Hieng ang a ni ti hre lo ta ding chun Isaia thu hril hi hrietthiem intak ve tak a nih.

3) Isu’n mitdel a sukdam kha Mat.hâi le Marka chun Jericho an suok san hnung angin an hril a (Mat. 20:29; Marka 10:46) Luka ruok chun Jeriko an lût tâwm angin a hril ve thung (Luka18:35). Thuthlung Thar hun lâi khan Jeriko thar le Jeriko hlui a uma, pakhat suoksan mêka pakhat lût mêk bawk a thei a ni ti hriet lo chun Chanchin Ṭha ziektu hâi an inkal a ang hle a nih.

Pathien Thu Hi Mi Bîk Ta Ding Chauva Ziek Khawm a Um

Pathien thu indik taka hmang dinga thil pawimaw dang chu Israel le kohran thlier hran hi a nih. Thuthlung Hlui hi Pathien le Israel thuthlung inziekna bîk, Thuthlung Thar hi Kohran le a thuthlung inziekna bîk tia ngâi a ni leiin Bible khawm Thuthlung Hlui le Thuthlung Thar tiin an lo ṭhe a nih.

Israel Ta Ding Chauva Pêk

Israel chu tîsaa Abraham thlâ hâi an nih a, anni ta ding bîka ziek a um a nih. Entirna’n, Abraham kuoma Pathienin ram a tiem kha a thlâ (Israel) hâi hluo dinga ram tak tak (literal land) a tiem a nih. Kristien hâiin thlaraua ram ei lâk leh hluo ding anga ngâi el chi a ni nawh. Ram tiem hi a ramri chena bituk thlap a nih —Nile vadung le Euphrates vadung inkâr ti a nih (Gen. 15:18). Thu Pêk sâwm (Ten Commandments) hâi hi Israel hâi ta dinga Pathienin a pêk an nih. Eini Kristien hâi ta dinga pêk nisien chu Sabbath (chawlni) khawm ei inser ngâi a t’a Sabbath bawsetu hâi chu lunga dêng hlum ngâi an tih (Exod 31:14). Chun, milim betu (Deut 13:6-11), nu le pa thuawi lo (Deut 21:18-21) le uire hâi (Lev 20:10) khawm dêng hlum châng nei ei tih. Hieng milim biek, uire, inhnar, tuol that, rûk inrûk, etc. hâi hi suol an ni ti Thuthlung Tharah ei hmûa, chuleiin ei ta dingin suol an nih. Sabbath inser dingin Kristien hâi thu pêk ei ni nawh leiin ei inser da’l a nih. Hieng bâka hin Israel hâi ta ding chau ser le sâng tam tak a um a, chu lâia pakhat chu sertan hi a nih. Jentêl Kristien hâiin ser an tan ve a ṭûl le ṭûl lo thuah ringtu hmasa hâi an buoi hle a. Hi buoina ching fel dingin Jerusalem inkhâwmpui ko hiel a ni kha (cf. Tirk. 15).

Ei hril tum tak chu hi hi a nih: Thuthlung Hlui hun lâi kohran a la um nawh a, kohran ta dinga thupêk a um ding anga ngâi tlat chî a ni nawh. Thuthlung Hluia zâwlnei hâi kha Israel hnam kuoma tir an nih a, Jentêl hâi kuoma thu hril khawm an rin hle hlâk a ni kha (e.g., Jonah). Kohran lem hi chu mang khawm an mang phâk da’l thei. Amiruokchu, Thuthlung Hluia Pathien thu inziek hâi hi “eini inchûktirna dinga ziek an ni” ve ti ei hriet a pawimaw (cf. Rom 15:4). Israel hâi kuoma a thu hril a’nthawk hin ei inchûk ding Patien thu hring a um ṭeu a nih.

Chuongchun, zâwlnei Malaki hnunga khan Thuthlung Hlui zâwlnei hun a tawp a, Malaki le Baptistu Johan inkâra khan Pathien zâwlnei an um naw vang vang leiin “Pathienin a mi hâi a biek naw hun” (silent period) ti a ni hiel a nih. Chuleiin, kha hun lai khan lekhabu ziek tam tak um sienkhawm pakhat khawm Bible-a inchuon tlâk an um nawh a nih.

Kohran Ta Ding Chauva Pêk

Isu’n khawvêla a um lâi khan, “Hi lungpui chunga hin ka kohran rem ka ta” (Mat. 16:18) a tih a. Pentecost niin Thlarau Thienghlim a hung tlung a, ringtu hâi a baptis khan kohran a pieng chau a nih. Kohran chu Krista taksa niin piengthar indik tak hâi hi Isu taksa pêng hâi ei nih. Kohran hun hi thurûk (mystery) a nia (Rom. 16:25), Thuthlung Hluia zâwlnei hâi khan an lo hmu hmai a nih. Chuleiin, hieng— Jentail hâi Israel leh Krista taksa pêng hung nia Kristaa Israel hâi hluopuitu an ni ding (Ef. 3:6), chanchin ṭha (Ef. 6:19), Thlarau Thienghlimin chenchil (Col. 1:27), mithienghlim lawr (rapture Cor 15:51), etc. hâi hi Thuthlung Thara tirko inthieng le zâwlnei inthieng hâi kuoma puonglang an ni hma po khan chu thurûk an nih a (Ef. 3:2-5).

Hun Bîk Chauva Dinga Pêk

Hieng ang zâwng hin hril inla: a hun le hmun izir peiin Pathienin mihriem hâi kuomah thu thar a hril chau hlâk. Pathienin mipakhat kuomah, “hung rawh kum AD 70 hnunga thil tlung ding ka hril fâi vawng ding che a nih, ngun deuvin lo ngâi thla rawh aw,” a ti ngâi nawh. Khawvêl hun hung inher danglam peiin Pathien mi (Israel le Kristien hmasa) hâiin thil thar le mamaw thar an nei pei a, chuong mamaw thar hâi izirin Pathienin a thu a puong sap pei hlâk a nih. Zâwlnei hâi kha hun nuhnunga thil tlung ding hrillâwktu ding chaua Pathienin a ko an ni nawh a, a mi hâi suola an tlûk leia ziltu ding dâm, a mi hâi beidawng lâia hnêmtu ding dâmin ko an ni tlânglpui lem hlâk a nih. Chuleiin, a ziek hun lâiia mi hâi mamaw le ṭûlâia ei mamaw a lo inang vawng naw chun a ziek po po hi ei ta ding a lo ni kher naw thei hlâk.

Chun, zâwlnei hâiin hun nuhnunga thil hung tlung ding hâi an thlîr dân (prophetic perspective) hi a ei hriet sa a pawimaw. Thuthlung Hluia zâwlnei hâiin hun nuhnunga thil tlung ding hâi an hmu lâwk hin kimchang thlap nilovin a tlânglpui chau an hmu hlâk a. Kohran hun tak lem hi chu an hmu hmai pei hlâk a nih ei ti ta kha. Entirna’n Isai Isa 9:6-7 hi zuk hmang ei tih:

“Ei ta dingin naupang a hung pieng a, naupa pêkin ei um tah a; rorêlna chu a liengkoah chuong a ta, a hminga chun Maka, Remruottu, Pathien Hrât, Chatuon Pa, Remna Lal, an ti ding a ni sih a. David lalṭhungpha chunga le a ram chungah a rorelna pung zie le inremnain tawpintai nei naw nih . . .” (Isa. 9:6-7).

Zâwlnei Isai hin Isu khawvêla a hung hmasa le a hung nuhnung a hril kawp a. A kâra kohran hun, kum 2000 chuong um ta hi a hmu sâ naw a nih. Râl hla taka inthawkin tlâng pahni hi zuk thlîr inla inhnai deu le inphîr hiel khawm ang an tih. Chu tlâng pahni hâi chu va belchieng chun an inkâr hla deu a lo ni zing thei a nih. Thuthlung Hlui zâwlneiten an thlîr dânah Kohran hun (lunginsietna hun) hi bracket-a kuol khum an tiem kân ang deu a khawma 5 hril thei a ni chu. Hieng ang hi zâwlnei hâiin hun nuhnunga thil hung tlung ding hâi an thlîr dân a ni tlâng pui.

Ei hriet dinga pawimaw êm êm bawk chu Israel hnam ta dinga thu pêk hâi khawm hi suon (generation) khat ta ding lieu lieuva pêk bîk a um thei a nih. Entirna’n, “Kêlte chu a pui nênetuiah i suong ding a ni nawh” (Exod 23:19) ti thu pêk hi Aigupta rama inthawka suok hlawt, Israel nau thlalêra invâkvâi mêk hâi ta ding chun a pawimaw hle. Aigupta mi hâiin kêlte nênetuia suong hi an milim biek dân chikhat a nih a. Kha’ng thil lo hmu ta hai kha chu lo thaw ve nuom el thei ngîrhmuna um an ni tlat a nih. Anni suon bâk kha chu tu dang khawmin kêlpui nênetuia kêlte suong an ei tum ring a um naw leiin hi thupêk hi ei pawimaw ta bêk bêk naw ding a nih. Ringnawmi hâi milim biek entawn ding ei ni nawh ti ruok chu a mi’n chuktir thung a.

Chuongang bawkin, Kristien hmasa hâi chau thaw dân le anni ta ding chaua thu pêk a um bawk. Entirna’n, kohran hmasa hâi chu nîtina inkhâwmin an thil nei iengkim an inṭâwm hlak a, ring thar ṭhenkhat hâi ṭawng hriet lovin an ṭawng hlak a, biekin an nei nawh thung. Kha ang kha ei sunzawm pei ding (normative) an ni nawh. 1 Timothe 4:21-a “Thlasik hmain hung hrâm hrâm rawh aw,” ti hi mitin ta dinga thu pêk a ni nawh.

Chun, hun tâwp chung chângah, mithienghlim lâwr (rapture) hunah ringtu hâi hi vâna lâkin um ei t’a, Kohran, Isu Taksa hi khawvêlah um ta naw nih. Kohran hun tâwpin Israel hun sunzawmin um a t’a, sukrinumna hun (tribulation), Antichrist (Krista dodâltu), kum sâng rorêl (millennium), etc. hâi um an tih. Hieng anga Pathien thu tak ṭhe dik ta chun number 666 hâi dâm lo ṭi vêna ding san ei nei dêr nawh, asan chu kohran lâkhmang hnunga um ding chau a ni tlat a nih. Barack Obama hâi ang dâm Antichrist lo innitir el chi a ni naw hle a ni chu. Pathien thutak indik taka ei hmang theina dingin Bible-a inziek hâi eini Kristien hâi tâ dinga ziek a ni am a ni naw am ei hriet a pawimaw takzet a nih.

Thuthlung Hlui zâwlnei hun Malaki-a a tâwp ang bawkin Thuthlung Thara zâwlnei le tirko (apostle) hun tawp hun a um ve a. Tirko le zâwlnei hâi hi Kohran innghatna lung phûm (foundation stone) an ni a (Ef. 2:20). Kohran indin zo ta hnung hin a foundation lung (tirko le zâwlnei) thar an um a ṭûl ta nawh. Bible khawm a bu kimin ei nei ta leiin silent period ti thei a ni tah a, zâwlnei le tirko hâiin Pathien thu an hung khêk pui nâwkna ding san a um nawh. Krista taksa, Kohran a thara indin a ṭûl ta nawh a, Bible ziek zawm a ṭûl ta bawk nawh.

Pathien Thutin Hi Inzawmna An Nei Vawng

Pathien thutak indik taka ei hmang theina dingin thil pawimaw dang nâwk chu, mihriem hâi kuoma Pathienin a thu a puong dân (revelation) hi a nih. Pathienin mihriem hâi kuoma a’npuongin vawikhatin tam deu a puong nawh a, a hlek hlekin a puong hlak. Zâwlnei pakhat le tirko pakhat kuomah iengkim hril fâi rêt lovin a ṭhen azâr chau a pêk a, chu chu zâwlnei le tirko dang hâiin sunzawm hlak. Entirna’n Daniel-in Israel hnam ta dingin haptakâr sawmsari (70 weeks) ruot thu a lo hmu a, hi hi kum sari tribulation hung um ding thu a hrilna a ni ti zâwlnei dang hâi hril a’nthawk chieng lemin ei hriet thei chau a nih. Daniel-in ki chîte a la hung inlal ding thu a hril sa bawk a. Hi hi Antichrist, number 666 hung hmangtu ding a ni ti chu Thupuongsuo-ah chieng lema hril sap a nih. “Bible chu Bible bawkin a hrilfie hlak” an lo ti hi indik tak a nih. Hieng hi a ni leiin Pathien thu indik taka hmang ding chun a rênga hmetkawpa a pawimaw a nih (cf. Tirk. 20:27).

Pathien Lekha Thu hi iengkima dingin a loṭhahnêm tâwk (sufficient) tak zet a (2 Tim 3:16). Hmelma lien, Setan hnena dingin Isu meu khawma Bible chau a hmanga, hnam ṭhuoina dingin Joshua chu Bible chel tlat dinga thu pêk a nih, kohran ṭhuoitu chu Bible thu hrie le inchûktir thei mi a ni a ṭûl (1Tim 3:9; Tit 1:9), nu le pa haiin naupang an enkawlna dinga pawimaw tak chu Bible a nih (Deut. 6:6-9). Sandamna thu dâm, doctrine pawimaw hâi dâm Bible-ah a um vawng a, chu chu nu le pain naupang an inchûktir hlak ding a nih. Amiruokchu, Pathien thu indik taka hmang thiem ding chun Bible ramtin tiem râng ruk mei 6 mei hi a hun tâwk nawh. Bible hi bu tak khûka ei khûk pui a, ei lawmna tak, a sûn a zâna ei ngâtuo a ni phawt a ṭûl (cf. Sam. 1:2; cf. Josh. 1:8). Bible-in a hril tum hrefie dingin ngun taka tiem bakah a ṭûl chun hrilfie bu (commentary), history, geography, custom and manners hai khawm rawn hlak ding, chu zovah a sûn a zâna ngaituo zawm (meditation) hlak ding a nih. Chuleiin, Bible tiem hi hun awl hluo sip tu mei mei chauva hmang lovin, ei hun ṭha le ei tha le zung hâi Bible tiem na’n le ngaituona’n hmang hlak ei tiu.