Kristien Nun Nghet

By:- Rev. Lalkhamlien

Kum 2006 lai khan Hmar biela sawrkar School teacher (ama hi a sina inthlâdâ ngâi lo, a pension chena a sinthawna hmun khawm suoksan lo, a sin thawṭhat leia sawrkarpa in Châwimâina  (Award) an hlân a nih.) interview ka thaw a. Eini Manipur simtienga um hai mizie le nun kan dawnna a mi dawnna chu: EINI MANIPUR SIMTIENGA UM HAI MIZIEA DETTAK CHU EI DET NAWNA HI A NIH, tiin a mi dawn a. A mi dawnna hi umzie nei lo angna tak a nei a. Amiruokchu, a hnunga ka hang ngaituo chieng chun a lo ni thei awm hi tiin. Einia inphum ringum nawna, det nawna, ei bân thei naw zie a hrilna ni dingin ka ngai a. 

Ama’n a hril peinaa chun, Kristienna a hung lut khawm khan awlsam êm êmin ei lo pawm huou huou nghal a, ngaituo chet chet le sui chet chet khawm ei nei naw am a ni aw! tikhawpin an lang a, chu chu ei mizie le nun hi a det naw lei a nih. A ṭhatna tamtak lem chu a um a. Sâwt dai lovin a ramphekin Kristien ei hung ni a. Ei hnam nunphung hai kha a sie am a ṭha ti khawm dâwn lovin Pathien Thu mi hung hriltu hai nun kha inṭâwmpui ṭâl ṭâl tumna ei nei a. Chu chu tu chena harsatna min tluntu pakhat a la ni zing, a ti a. Ei ram kristien inti hai nun hi ei hang bichieng luo chun a thil hril le ei nun hi inangna tamtak um in an lang bawk. Hi thu hi ei in enfiena dinga ṭhatak khawm ni’n ngâi thei a nih.

Nun nghet lo ngirhmun: Kristienna a hung lut sawtnâwte ah ringtu iemanizat ei hung um nghâl a. Suol sinthaw, harsatna a hung um a, In siemṭhat le in keibûma impumkhatnaa ngirnghet tum nêkin ei inṭhedar a. Chu hri chu tu chen hin a la bo naw zing a, sukthar tuma la bei fan fan ei um zing khawm a hawi. Ti naw zâwng le dit naw dân thil a hung tlung a, pawl danga insawn le a dang inngir awlsam ti em em. Ringna thuah ngâituo set set lovin phurna’n a ṭhuoi a, inchûktirna ei lo dawngta hai inphata ringna danga pakkâi awlsam ti em em. Hindu rama cheng ei ni a, Hindu haiin an sakhuona an mi lo inbar hman naw kha ei vangneina chu, a nih. Mi lo inbar hmasa lem hai sien chu ei ram hi Hindu ram, Hindu hnam ni nâwng ei tih, ti ngam khawm an le!

Camp a piengthar a, testimony ṭhatak tak nei, nisienlakhawm, sawtnawteah danglam nâwk el hlak. Pathien Thu inhnik em em a in lang, phur thut a, sawtnâwtea re nâwk el. Thlarâumi âwm deua in lang, thil hote tea phunchier. Sakhuona le khawvel thil in ang chara hmelhriet le hmang thei. Kristien iengkim thaw thei, Pathien Thu hrie em em, hring nun Pathien Thutak le enrem thei um lo, tukhawmin an inhnar ngâi lo le, ngâimuk thei lo nun hai hi ringtu sukmuolphotu a nih. Ringnawtu hai in Kristienhai an mi hrilsietna khawm a ni rawp hlak. Mani seng in enfieng ei tiu leh. Ringtu nun nghet nei ding chun:

An nghatnaa pawimaw: Ei ring Lal Isu hi danglam ngâi lo Isu a ni a. Ama ringtu, a sandamhai khawm hi danglam ngai lo Kristien ni dinga a mi sandam ei nih. Sandamna hi chatuon dai a ni angin, a ringtu hai khawm thi chena ringum dinga a mi dit hai ei nih. Mi pakhatin hieng hin a hril a. “Hmun pakhata Camp hung  suok haiin an suok malamin lam hung hraw in, ‘Zu sala inthawkin Lalpa’n a minsuo tah, Ganja sala inthawkin Lalp’n a min suo tah,’ tiin an khek ṭhup ṭhup a. Thlahni thlathum a hung invawi a, Zu le Ganja in a sukbuoi nawk el,” tiin.  A san chu insuoa an umna kha a bul anfûk naw a, suola inthawka insuo an ninaw leiin sala mantu suol, setan a hung che nawk a, an lam lo hrawsa, hmangin a hung thaw nawk a, chubawk a chun an kir nawk el a nih. A san chu a nun innghatna a det tâwk naw lei a nih. Hieng ang nun lei hin piengtharna mi’n an ngainêp a, Isu hming sukmuolpho in a um hlak a nih.

Kristien nun hi awlsam, inhawi le huou huou ngâinat um zawng a ni vawng naw a. Tirko Paula kha a piengthar hlim khan Lal Isun, “Ka leiin ieng ang suknawmnatna am i tuor ding lan hriettir ka che,” tiin a hril (Tirh.9:16). Anhawi le a awlsam zâwng ringawt ni lovin nun nghet le nun tlo nei dingin eini hai hin Lal Isun a mi dit a, Rinum tamtak tuora Pathien rama lût dinga ko ei ni hrim a nih. Nun nghet nei theina ding chun:

Lal Isu hrietna indik a mamaw: Mitdel pathumin Sai hi an tâwk seng a. a ngâwn tawktu chun sai chu hnachang tum ang niin a hriet a. A mei tawktu chun hmunphi ang niin a hriet a, a ke tawktu ruok chun thleng anga inbiel niin a hriet ve thung a. An tawkna china Sai an hriet dan chu an dikna chin a um seng a, an tawk kimnaw seng leiin Sai ni dan chu an hriet kimnaw seng bawk. Ringtu haiin Krista hrietna ei nei seng a, ei hriet chin indik seng bawk a tih, sienkhawm ei hriet kim naw seng bawk. Hla phuoktuin, “Isu chanchin hrie zuol ka tih,” a ti ang khan Isu hi hriet chieng zuol ei mamaw seng a ni. Lal Isu hi ei piengthar hlim khan Sandamtu a nizie ei hrietchieng hle a; nisienlakhawm thlamuongtu a nina, sukhrattu a nina, beiseina hring siemtu le mifel a nina hi ei hriet tawk naw hlak. Ama ei hrietchieng ang peiin ringtu nun chu a det hlak, ama tieng ei hrietna a tlawm ang peiin eini tieng panga in ringhlâna a zuol hlak a nih. Van boruok insangtaka vuongna vuong chu thlipuiin a hung nuoi sawk sawk a, vuong ṭha mumal thei loa a um leiin a sunga chuong hai chu thlaphângin an khek chêl chûl a. Chulaia pasalte lo um ve ruokchu thlamuong em em hin inhawi ti hmel deu hin a um a. A kuoma ṭhung hai chun mak an ti em leiin, naupang kuoma chun, “ei vuongna a vuong ṭha thei naw hi i ṭi naw maw? tiin an indawm a. Ama chun, “ka ṭi naw ie, ka pa’n a khal an nâwm,” tiin a dawn a nih. A vuong khaltu a pa hi a hrietchienga, a ringzo em leiin naupang lungril hi sawihningin a um naw a nih. A hun izir pei a nunnghet ei nei theina dingin Lal Isu hi hrietchieng zuol pei ei mamaw a nih.

Isu ei hrietna ang peiin ei hring: Ei ṭawngkamin Isu chu hre chieng deu anga inhril thei a nih, amiruokchu, ei hriet le ei hrietnaw chu nunah an lang hlak. Lal Isu thupêk anga nun ei hmang si naw chun Isu hi intlawnpui tlakah ei ngai naw tina a ni a. Inkhâwm le tawngtâi pei naw hai chun Isu chu biek tlâkin an ngaihlu naw tina a ni a. Rawngbawltu inthlâdâ tak hai chun Isu rawngbâwl hi inthlâdâ tâwk chau ei ngâi tina ang a nih. “Kei chu chuong chun ka ngai nawh,” ti inla khawm ei thilthaw dân kha Isu ei hriet dân târlangtu a ni tlat si a. Stephanin Isu hrietna kha lunga an deng hlum ṭi nawna khawp a ni a. Daniel in Pathien a hrietna chu sakeibaknei pûk lût khawpa huoisenna a ni a, a ruolhai pathum Pathien hrietna khawm kha meipuiin a dâl zo naw a. Josepha kha Potiphera nuhmeiin zâlpui dinga a thlâm khan, “Ienglei in am hi suol lien tak hi thawin Pathien chungah thil ka suksuol thei ka ta,” ? a ti hmak el  a nih (Gen.39:9). Eini hai hi teh,

Mei le tui lieninan min  huol,       
Sienkhawm an dal zo nawh.
Khawvela thil ropuinain mi sukbuoi ta naw nih,

tia hlimtaka sak lai huna nghet hmel hle si.

Sienkhawm office tieng hlêprûk ding remchâng a lo um a inhnîng nâwk el hlak, khêl zuk hril zaua hlâwkna ding huna tlu nâwk el, nuom zawng thil a hung tlung huna inhnînga tlu nâwk el, chânna ding hmun le vangduoinia inhnîng hlak dâm ei ni el am? Daniel hai le Joseph hai le ei Pathien biek inang zing si hin, iengleia ei nghetnaw bîk el am ning a ta? ti hi zâwna lientak a nih. Pathien hi ei la hriet chieng tâwk naw leia ni an naw maw? Tuta ei hriet nêk hin Isu hi hrechieng zuol pei inla chu mi huoisen lo fe ta hai angin a hun izir peiin ngirnghet thei ngêi ei tih. Chuleiin, “Hriet chiengnawk zuol che ka va nuom ngêi” tiin inhlân thar seng ei tiu. A tawp taka chun hi zâwna hi hang dawn seng ei tih:

*   Inhnar zâwngtak i nei thei ding laia Pathien lâwmzâwng a ni le a ni naw dawn lova i baw rawk   rawk lai khan khawlâia um am i na?
*   Hrilsietna, harsatna i tuok laia i bei a dawnga inhning el lai khan i hringnun innghatna i ngâituo hlak am?
*   Pathien biek inkhâwm i peinaw vieu nasan hi i biek ding hi i hriet chieng naw lei an naw maw?
*   Thawlâwm pêk i lan ro ṭut hi i pek ding pa hi i hriet chieng naw an ni’l naw maw ?
*   Rawngbâwlnaa inthlâdâ na san hi sina ruoitu che i hriet chieng naw lei a ni naw maw ?
*   Nun nghet naw rieua inhrietna i nei am? a san iem nîng a ta ?