Call Us: +918787714527
Email:
eack@rediffmail.com
Your Company Address
Rengkai Road, Churachandpur, Manipur, India.
~ Mr. James P. Inbuon
John Bunyan hi kum 1628 in Bedford Elstow khuoah a pieng a. A pa Thomas Bunyan sinthaw tak chu belsie siemṭhat, dar sung thiem mi a nih. Anglican kohran mi niin, an khâwm hlak bawk a. A nuhmei Mary leh Pathienni zâtin an inkhâwm hlak a, an inkhâwm naw kâr lakah infiemna hmunah a fê vê hlak.
Chuong anga Pathienni zâta inkhâwma an fe lai, Pathienni tûk khat chu Pathien Thu a ngâithlâknaa a lungril tawk em em chu- misuol a ni zie an hrietsuok a, a nuhmei khawm chu a hril ta nghâl a. Pathienni chawhnung tieng chun a thaw pângngâi angin infiem dingin an thawksuok ta a, chuonga an fiem lâitak chun,” I suolhai simin van ramah i fe ding? I suol hai leh hremhmunah i fe ding? tiin râwl ri a hriet ta phut el a, mak ti em em in van tieng a en a, thaw dan ding a hriet naw hle. Hi taka inthawkin a hring nun chu sukdanglamin a lo um ta a. Pathienni a hung tlung zâtin an khâwm zie ta a, infiemnaa a fe hlak khawm chu a tâwpsan ta a. Nitin Bible tiema ṭawngṭâiin a hun tam lem chu a hung hmang ta pei a. Thupêk Sâwm hai lem chu a lungrila a vawng zing hlak. Sakhuo lekhabu ṭha dang dang hai khawm chu a nuhmei leh chun an tiem rawp hlak a. An nâu nei hmasatak chu nuhmeite a ni a, mitdelin a pieng a, John Bunyan chun a suol leia Pathien-in a hremna ni hiel ding in a ring a.
A pa fâkzawngna tak belsie siemṭhat sin a thaw a ni a, ama khawm chun a pa sinthaw chu ṭhangpui vein kawtthlêra bel sie siemṭhat ding zawngin an vâk vêl hlak a. Nikhat chu chuonga an vâk vêl laiin in pakhat kawtkhâr bulah hin Pitar pathum an lo ti ti chu a hmu a, a va pan hnâi a, Pathien Thu le an lungrila sin a thaw dan hai an lo hril tlâng hi a ni a. An thuhril chu a zuk hriet thiem thei el naw leiin mak khawm a ti khawp el a. Chu pitar pathum hai chun Lalpa Isu chu an ruolṭha tak le Sandamtu a ni thu an hril chu an hlim tlâng hle a. John Bunyan chun, an hriet ang le an nei ang chu hre le nei ve lo niin an hriet ta a. A fesan hnung khawm chun an thu hril chu a ngaituo zawm pei a. Mang maktak tak dâm neiin, a lungril a buoi ta em em a. A thlarâu sandam a ni le ni naw chungchang thu a ngaituoin a buoi deu deu el ta a.
A tawp a chun, Pastor Gifford kuomah fein, a zun pâwlpui ta a. Pastor pa chun, Isu Krista chu ama mimal ngêia hriet chieng a, ama lê intuok dingin a lo hrilpui nghâl a. John Bunyan chu Isu chu ama mimal taka an tuokpui theina ding tiin zan khawvar zak zak dâm phûla hai fein a va ṭawngṭâi hlak a. Suol ngâidam theilo neiin an hriet tlat a, chu chun a lungril a suk beidawng thei em em a, a lungril a phurik tak lei chun phûl a hai va fein, hun sâwttak tak a va bawkkhup hlak a. Chuong anga a thaw khawm chun iengkhawm a ṭangkâi in a hriet naw a, Vawikhat chu, “I felna chu vanah a um”, tiin. râwl a hriet ta a. A lungril a har huoi a, Isu Krista chu a felna a ni ti a hung hrietsuok ta a. Baptist Kohranah a hung inlet ta a, kumkhat hnunga chun thuhriltu ngirhmun a hung chang ve ta pei a. A thuhrilna thupui tak chu, “Lal Isu i hmu pha le thlamuongna indik i nei thei chau ding a nih,” ti hi a hmang uortak hlak. Mi haiin a thuhril hi an ngainuom thei hle a. A thuhrilhai chu lekhabua ziek dingin an ti rawp hlak a. Chuongchun, a lekhabu ziek hmasatak chu 1658 kum in sut a nia. Hi kum hin a nuhmeiin a boralsana nau pali an nei a, a nauhai chu ama khata enkawl ding a lo ni bawk a phur a rik khawp el. Kum 1660 in a nuhmei ruolnu Elizabeth chu nuhmeiin a nei nâwk a.
Lal thupêkin Anglican Kohrana chau naw chun Pathien biek inkhâwm khap a lo ni ta a. Anglican Kohran ṭawngṭâi dân ang naw chun ṭawngṭâi khawm chu khap a hung ni nâwk ta pei a. John Bunyan ruok chun ama biek dân (ring) le ṭawngṭai dân chu kengkaw a tum tlat bawk si. Ṭumkhat chu an inkhâwmna a manmihai chu hungin John Bunyan chu an hung man a, jailah an thun zui ta nghal a. A zinga chun rorêltu hai hmaa in ngîrtirin, Pathien Thu hril ta lo ding le Pathien biekna inkhâwm a hrana nei ta lo dinga an tiem nuom chun insuo nghâl dingin an hril a. John Bunyan chun, “vawisun in min suoktir chun, zingah Pathien Thu hril nghâl ka tih,” tiin a dawn a. Chuong anga a dawn leiin Lungin rinumtaka an thun ta a. Lungin rinumtaka a um lâiin a sûnghai châwmna dingin a thei ang angin sin a thaw zing a. A nuhmei khawmin a theitawpsuoin rorêltuhai kuomah insuo dingin a hrilpuia chu a ṭangkâi chuong nawh.
Lungin a chun Kristien dang hai khawm chu an hung lûtsa ta pei a, mi 60 lai an hung um ta a. Pathien biek inkhâwm nei khawp an lo ni ta leiin hlimtakin Pathien inpâkna hla hai sakin, John Bunyan-in Pathien Thu a hril hlak a. Lungin sûnga chun Pathien Thu a hril bâkah lêkhabu siem chu mi tamtak kuomah thuhril theina lampui ṭhatak ni ringin lekhabu a ziek ṭan ta a nih.
Kum 12 lungin an tang hnungin insuoin a um ta a. Bedford Kohran chu enkawlin kum 3 rawng a bâwl hnungin man-in a um nâwk a, lungin a bawk khum a ni a. Lungina a um sûngin, “Kristien Vanram Lampui” (The Pilgrims Progress) lêkhabu hi a lo ziek ta a. Lêkhabua a ziek hma khawmin a Kohran hai lai a lo tiem ta hlak a. Kum 1678 in lêkhabu-in an sut ta a. London khawpuia mi hai le mi dang tamtakin an inchâwk a, an tiem ta sup sup a. Tiem a hlaw em em a, hi kum vek hin a sut hnina insuo nâwk a ni a. Kum 1679 sut vawi thumna an sut nâwk nghâl a. Kum 1684 in –“Indona Thienghlim” bu hi a ziek nâwk a. Kum 60 a ni chun lekhabu 27 a ziek hman a ni.
A hun tâwp tieng a taksa hung awngrawpin natna a hung nei a, khawsikpui (Pneumonia) in a na ta a. Karkhat vel a damnaw hnung kum 1684 in hi khawvel hi a lo mâksan ta a nih. A nuhmei le nâuhai chu ro sum-le-pai le thil dang hril khawp a maksan naw a, sapram pawisa Pound 43 vel chau a mâksan a. Sienkhawm, a lêkhabu ziek hai chu mi tamtakin an tiema Isu Krista hmu pha na’n an hmang ta a nih. “A mi thienghlimhai thina chu , Lalpa ngai chun hlutak a nih” Ps. 116:15