Call Us: +918787714527
Email:
eack@rediffmail.com
Your Company Address
Rengkai Road, Churachandpur, Manipur, India.
By:- Lalringsan Hrangchal
“Lal pienghun lawm umtak ei tlung nâwk ta hlimtak a lâwmin zâi vawr ei tiu…, A ramin kin ni nei ta naw ni, lien pei a ti chatuon chen khawmin” ~ Ralngama
Kum 2010 Krismas ti lo kha chu kum tin hin sûng-le-kuo hai leh mâni Biekin ngêI ah Krismas hi ka hmang hlak a. Tukum ruok hin chu sûng-le-kuo hai leh mâni khuo-le-tui a Krismas ka hmang thei naw ding lei hin Krismas tlung hma khawm hin ka khuo a lo sâwtlâwk hle a. Ei nipui pawimaw tak a ni leiin Hmar mi taphawt hin chu ei tûng hle a, hmun hlatak taka lo khawsa ta hai khawmin Krismas hmang dingin ei khuo-le-tui ei panṭâwk ṭâwk hlak rêng a nih. Chuleiin, mâni khuo-le-tui a Krismas hmang thei naw ding hai chu khawsâwt a in dawm kûn rawng rawng a âwm hle hrim a nih.
Tlângram Lo sinthawtu hai khawmin Krismas hma a Lo sin inzohman ngêI tumin nasatakin ṭhang ei lâk hlaka. Sikul nâupang hai kumtâwp exam zo le inruola Rabawk a riek dingin ei Ui-le-Ar hai leh ei inthawksuok sup sup hlak kha a na. Nasataka sin hma lain khawvar ṭhat hma a inthawk ruo/râp meiser sit-in sin ei thaw ṭan a. Bu hau deu, Krismas hma a inzofel hman naw ding hai lem kha chu kohran le khawtlângin an bu ei thakpui hiel hlak kha a na. Ei buhai ei sie-rêl phuor phat Krismas khawrsaw le thuomhnaw man ding thlai – Si, Pat le Hmarcha hai lo-in ei buoisup sup hlak kha a na. Lohma tienga inzofel inhma deu hai chun Ngafuon man, Ngâwi daw, Lênkhang kam, Thlier huot, Mazu châng, Pheikei kam le Mazukuo cho a dam fein Krismas tlunghma khawm khan ei nun kha a hlim êm êm hlak kha a na.
Lekha inchâka thanghmang student hai dam, hmun hlatak taka lo khawsa tah ei sûng-le-kuo hai dam le Sipairuol, Krismas hmang dinga Chhutry hmuntin-ramtina inthawka hung suok hai khaw sunga chibai ding an kat nuk a, Krismas boruok a suklum pha hle hlak kha a na. KṬP hai khawm nasataka insingsa-in, zan tin Krismas hlapâwl inchûkin Biekin tina Petromax ei sit var uor hlaka. Chuonga Krismas boruok sosângmup mup lai Papuitebop ruol Krismas a hme ding Sielkei dinga an liemviet viet hai dam te khan Krismas boruok a suklum zuol hlak kha a na. Krismas thingpur dingin a khawphêk-in ei inthawksuoka, a upa deu haiin Lêngkhâwm Hall an lo bâwla, nupui ruolin Thingpui bêl khuhlut hlutin an lo suonga, nâupang ruolin sâwlhna, tartienghna, hnachang, etc hai putin Lêngkhâwm Hall deihliep ding an lo phunbawka. Biekin tina Tâwtawrâwt inringpa hmangin Tape Record-a Pi Nienglawmkim Sungte-in Krismas hla a sak , ‘Lal pienghun parte a vul nâwk ta, lungril in hnung lunglên a keitho ie…’ ti kha khawsûng khâwk rum rumin an lo sut hlak bawk leh Krismas boruok kha a sa-in a savut vut el hlak kha a na. Aa… Pathien Thu ṭhang lo khawmin Krismas hun laia mani khuo-le-tui a umlo hai kha chu Lênglâi chân ang elin ei ngâi hlak a lo ni kha!!!
(L) Rev. Thangngur-in, “Van a tieve’n an khawia damna thuhrilna dingin, hnuoi mihriem hai ta dingin Lal Krista’n a hung sawm…,” a lo ti hiel a ni leiin Krismas hi ursûn taka hmang hi a phuhlie hlie hrim a nih. Thuthlung Hlui huna khan A thu zâwm nuom lo misuolhai kha Pathien-in nasatakin a hrem hlaka. Hremna chi dang danga a hrem hnunga la ṭha nuom lo hai kha chu a tawm-a-hlawmin a that el hlak kha a na. Chûkhêlah, Dân bawsie hai ta ding lem khan chu ngâidamna hrim hrim a um naw a, Dân bawsie hai hremna kha Death Penalty a ni tawp hlak kha a na. Amiruokchu, khânga misuol hai nasataka a hrem le a thatna hai a inthawk khan Pathien kha lâwmna hrim a nei naw a. Chuleiin, a thu zâwm nuom lo mihriem hai kha a têl têla that el lova ngâidam dan ding lampui a ngâituo a. Chu dinga lampui um sun chu Thuthlung Hlui kha ṭhiek a, Krista-a Thu Thlung thar a ngâiin a hriet a. Chuleiin, Krista kha mihriemah a hung insieng a ngâi a ni kha. Chu Krista mihriema a hung insiengna zara chun ei ni râwiin Thuthlung Thar, Krismas ei hmangthei pha a nih. Chuleiin, Rev. Thangngur-in, “Van a tieve’n an khawia…, hnuoi mihriem hai ta dingin Lal Krista’n a hung sawm…, Van Saronpar an mi pek hi ieng tin-am lâwm ei ta?” ti a zâwna a siem hi tukum Krismas a hin ieng tinam dawn ei ta?
Krismas ding hi Juda hai khan nasatakin an lo tûng a. Isu piengna hmun dinga an i ngai Jerusalem lem kha nasatakin an lo sukfâia. Piengsuol le Kutdawhai chen khawm Jerusalem a inthawk khan an lo hnawtsuok tâwl a nih. Khang hun laia Juda mi nuhmei inrâI hai lem kha chu Juda mi po po khan an ngâisang a. Inrâi ruol khan Isu (Mesie) pâi an inring tâwl leiin an inrâi kha mi hriet naw inlâuvin inti inrâi êm êmin khawdung-khawvâi an fang kuol hlak a. Nu-le-pa khawm khâng hung laia nâunuhmei inrâi nei hai khan chu tulâia nâu lekhathiem, IAS neihai nêk khawma vâng neilem a an in ngâihiel a ni awm!! Isu pieng ding hieng lâwm lâwma Judahai an lo insingsa lâi ieng leia Isu kha Mari sûng kher khera a hung insieng el am a na ti a san hril sêng lo a um lâi zinga pakhat chu – Mari khan Pathien Ram a ni zie ama le ama an hrieta, a neitu Pathien-in a ram kha a nuom ang anga a hmang thei dingin, ‘Ngâita, Lalpa suoknu ka nih, I hril ang tak chun ka chunga tlung raw seh’ a ti thei lei kha niin an lang.
Marka hin Pathien ram ti hi vawi 34 lai a ziek langa, Luka hin vawi 32 vel a ziek lang bawka, Matthai le Johan ruok hin chu Pathien ram ti nêkin Vânram ti dâm an hmang lem thung. Matthai le Johan hin hnuoia Pathien Ram (Ei ni rawi) nekin chungtienga Pathien Ram an hril uora, Marka le Luka ruok hin chu chung tienga Pathien Ram nekin hnuoia Pathien Ram (Ei ni hai rawi) hi an hril nuomtak niin an lang. Ram dit le inchû leiin khawvel hi a buoi nasa hle a. Rambung le rambung, State le State, District le District inkarah ram inchû leia buoina hin zuol tieng a pan pei a. India le Pakistan, India le China ei buoi tâwp thei naw nasan khawm ram inchû lei a nih. Pakistan le ei ram inchûn ahmun ṭhenkhat a hai hin ka um ta a, ka i hmu ramhai chu zuk inchû nasan ding rêng rêng hi ka hriet ngâi naw a. A ṭhen chu kumtluona vûrin a i bawm in-le-lo, thing-le-ruo, ramsa, thlâi iengkhawm um thei lo bâka minerals khawm a um nawna hmun an nih. Chu ram, hmangna ding um dêr lo chu inchûin sawrkar hin sum-le-pâi tamtak a sêng baka sipai thisen nasatakin a luong ral pha a nih. Hieng ram ṭhanaw inchûna hin tâwp-in-tâi nei nawni a, hun la hung tlungpei dinga khawm hin thisen nasatakin a la luongpei ding a nih.
A nih, Ram dit lei hin mi tamtakin an nu, an pa, an thisen inzawmpui,u-le-nâu le lâina hai dâm an that pha a. Mani nu-le-pa le u-le-nâu hai le Court a inkhing khawm hi tiem sêng lo ei um a, ei la pungpei ding a nih. Eini lâi ngêi khawm Ram inchû leia thisen insuo tiemsêng lo le hrilseng lo ei um ta a, ei la um pei ding a nih. Khawvela um ei ni leiin ei khawsakna ding Ram hi lo thei lo a ni leiin la hlu deu deu a ta, ram leia buoina hin tâwp-in-tâi a nei naw ding a nih. Mihriem-in Ram ei mamaw ang bawkin Pathien khawmin ram a mamâwa, a ram sûnga chêng a nuoma, a ram hai chu a nuom nuoma hmang a nuom leiin Va’n a tie vea khawiin hnuoi mihriem hai ta dingin Krista’n a hung sawm hlawl a ni leiin tukum Krismas a hin chu Pathien Ram ei nina hi inhre tharin, a neitu control thei dingin inpe thar inla nuom a um hle a nih.
Khawvel sawrkârin a ram humhimna dingin sipai a nei ang bawkin, Pathien khawmin a ram humhimna dingin sipai a mamawa, chu a sipaihai chu ei ni hi ei nih. A ramin kin ni a nei naw a, a lien peina ding chun ei ni râwi hin Ral ei do a ngâi a nih. Ei i do dinghai hi inlal nuomna dam, hmingṭhat nuomna le inpâk nuomna dam, thunei nuomna le nina insang ditna dâm, khelhril thiemna dâm, mi hrilsiet peina dâm, lungril le taksa hrisêl nawna dâm, hlawsamna dâm, pasietna dâm le a dang dang an ni a. Tulâi khawvela ding lem chun Social Media hi ei i do ding hai lâia hrât pâwltak pakhat niin an lang ta a. Chuleiin, Pathien Ram sipaihai hin châwl lova râl ei do hi a ngâitak meu an tah.
Râl ei do theina ding tiin Crusade le Camp hai neiin nasatakin kohran ei harthara. Ei inthuruol zuol theina dingin tiin programme chi dang dang outdoor games, annual sports, outing, etc. hai ei nei hlaka. Pathien ei châwimâwi le ei inpâk dân hai khawm turutak an tah. Amiruokchu, raldona ding hin China, Bhutan, Bangladesh, Orissa, Tripura, etc. kher kher hi ei invawi hlak am a ni aw ka ti hlak! Kohranin hartharna ei chang zatin foreign le India ram state tum tuma ringnawtu hai ei invawi thar a, um hmunkunga ei i do ding hai ei theinghil hlak. Khanga foreign le India ram state tum tuma ringnawtu hai ei invawilawp lawp lai khan ei insunga ei nâu haiin Social Media le suolna hri dang dang an mi lo invawi pêk a. Crusade le Camp nei a hartharna ei changa Biekin a style dang danga ei lâm lain ei nâu haiin Social Media tieng hartharna lo dawng vein style dang danga lâmin Reels an lo siem a, Social Media ah an lo upload hlak. A nih, kohran programme hlim deu a hmanga China ram ei invawi lain ei nâu haiin an lekha inchûkna reng reng ngâisak lovin Social Media le suolna hri dang dang an mi lo invawi pêk a. Chuongchun, ei hmangai êm êm ei nauhai khan an lekha inchûkna ah hlâwsamna hri dâm, nunghâk-tlangvâlna kawnga hurna hri dâm, zu le drugs ngawl dâm le suolna hri dang dang an lo invawi a. An hlawsamna le suolna hri dang dang an mi’n vawi pêkna lei chun nupa inremnâwna, insêlna, intum-intuona le nupa ṭangṭhe chen dâm a hung râsuok a. A tawp ah, ‘Lalpa, theitâwk tâwkin i ram ta dingin râl ka dova, I ram lienna ding invawi leiin chu chu- kha kha ka thaw lai kan insânga setanin bu a lo khuor el hi ienglei am a na?’ tiin Pathien bula nuor thusim ei inzâwt nâwk hlak si!
China rama Pathien ram inzau thei dan ding ei invawilawp lawp laia suolna hri dang dang invawi ei nâuhai te kha, an hri invawi an sim thei pha duoiin tiin kohran fethlenga Development Project ei indin a hai an thaw theitâwk ding sin ei hni a. Ei kohran inlâwina-in sin a mi pêk thei naw leh kohran danga ei insawn kuola. Ei Berampu hai hlak kohran member inlâkpêk hri invawisa an ni leiin an tha a fânna zâwngtak a lo na. Kohran insawnkuol hriin Hmar kohran a fang suok a. Hmar kohran po poa insawnkuo tah mihriem tiemsêng lo ei um pha a nih. Chuonga, kohranin sin a i pek thei lo ei nâuhai te kha an nun bêk an insiemṭha a ding tiin Bible College a hai Bible inchûk dingin ei tir a, an hung inchûk zo phat kohran an mi hung ṭhuoi nâwk hlak. Chuleiin, eini Hmar hnamsung a hin chu Pathien Ram inzau nêkin kohran le Biekin nambar ei inzau lem a. Hmar umna khuo tina member pungsi lovin Biekin nambar a punga, Local Committee member, kohran Upa, Tirko le Pastor ei haupha ting a nih!
Ei hnam kohran le khawtlânga hi hripui hin bu a khuor det tâk leiin ei insûng le nitina ei i hmu ei bul el a ringnawtu hai eiin vawi thei ta naw a, China ram a ringnawtu hai kher kher ei invawiṭâwk ṭâwk a. Chuleiin, North East India ah ringnawtu ei pung nasa hle a, ei kohran headquarter po po deu thaw inṭhutna hmun Churachandpur hi khawvel record le ringnawtu vaihai i ṭisim HIV hmunpui, Ramhnuoimi inlalna, Zu le Drugs tamna, Pharisai hai lal ram le suolna hri dang dang hai lalram an chang tah niin an lang! Hieng hi ei nisi chun hla siemtu Pu Ralngam-in, “A ramin kin ni nei ta nawni, lien pei a ti chatuon chen khawmin’’ a lo ti hi eini Hmar kohran hai hin ei la sakngam zing ding a ni?
Kum 2019 khan ka ruolpa leh Chhatisgarh ah kan duty hlak a. Naute thar an neihnai ta leiin a nuhmei chun chhutry hung la vat vat dingin a nawr nasa thei hle a. Nisienlakhawm, ramhnuoimi an huong-intâu leiin a chunga thuneitu hai chun châwl an pêk thei naw a. Chhatisgarh Assembly Election lei chun a nuhmei nâunei zo hnung khawm chun shutry a la fe thei ta naw rawp a. A nâu lutir-ah nâu nuhmeite a nei a, nitin hin video call a thaw hlak a, shutry fe vat vata a nuhmei le a nâute hmukar chu a nghâk hla thei êm êm a. Assembly Election lei chun venghimna sin nasatakin kan thaw a. Ni thum le zan thum ramhnuoia imû hmu mumal lo le fâk le dâwn nei mumal loin kan um ta a. A ni li ni chun Camp ah kan inlâwi tho ta ding a ni leiin chini kan la neisun chu thingpuia siem dingin hmawlbawng kan lâkkhâwma. Chuonga kan hmawlbawng inkhâwma a zuk kûn lâitak chun a bullet proof jacket le a ring inkâr taka hin Naxalite haiin an hung kâp a, sanhman khawmni ta loin a hmuna a thi nghâl a!!! Aw… Khâng lâwm lâwma a nâute thar le a nuhmei a ngâite kha, vawikhat bêk hang hmuhman sien ṭha ding a na kan ti vawng vawng a. Nisienlakhawm, a chunga thuneitu ha’n râldo dinga an ti angtaka râl a do leiin khawvela a hmangai le hmu a châk ngâwi ngâwi a naute, a nuhmei le lo châwilientu a nu-le-pa le u-le-nâu, lâina hai hmuphak loin chatuon hremhmun pana Thina Varâl a kâi lâi kan pawmhlum a ngâi ta si!
Khawvel sipai hai hman a neitu India ta dingin ring umtaka raldovin hi khawvel ropuina le damsûng khawsakna hai hin an in sukbuoi hman naw a. An nuhmei an nauhai, an nu-le-pa le laina hai ngâi êm êm zing pumin an chunga thuneitu hai thu zâwmin râl an do a. An nu India ta dingin sîng tamtak an martyr a nih. Eini, Krista sipai hai ruok hi chu Krismas a hung hnai a, Pathien ram-in kinni a nei nawna ding ngaituo nêkin mani mimal nun inhawi ti dân ding ngaituoin ei buoi a. Ni tamtak ruoi ṭhein ran thisen insuoin ei insukhlima. Hmar khuo tamtak a hai lem chu Krismas hun lai hi a Ram-in kinni a nei nawna ding ngaituona nêkin Zaunau paitamna hun le inruithei chi dang dang thawna hunin ei hmang ta lem a nih.
Sipai ka ni leiin shutry hmang zova ka sinthawna hmun kan lâwi nâwk ding hi ka nu-le-pa, ka nuhmei le nâu haiin an mi ngâi thei êm êm a. Ka pa, ka nuhmei le ka nâuhai hi ka fe ding ni sungkuo Devotion kan nei lai hin an ṭap hlak a. Ka nâuhai lem chun mi zui an tum hlak leiin nasataka ṭapin an mi ngên hlak a. Chhatisgarh ah Naxalite hai huong intâuna hmuna kum thum ka um hnungin kum 2021 a inthawk khan LoC J&K ah ka um nâwk a, LoC a kum khat ka um sung chau khawmin Pakistan sipai ha’n vawi 4 lai an mi hung kâp hman ta a. Chuleiin, shutry hmangzova ka umna hmun kan lâwinawk tieng hin ngaituona an vâk kuol nasa thei hle a. Ka sung-le-kuo, ka nâuhai leh hlimtaka hun hmang thei nâwk dingin vawisâna ka shutry kîr hi dam takin in ka la hung inlâwi nâwk thei di’m aw! Kan indopui hai hi India rama khawm Ramhnuoimi hrât Naxalite hai dâm, Pakistan-in a enkawl Ramhnuoimi chi hrang hrang, an ram le an sakhuona leia hringna chân dinga inpe dâm le, training ṭha tâwktak nei ve Pakistan sipai hai dâm an ni a. Tuta ṭum chu ka ruong chau hi in an lâwi el ta dîm aw! Ti hai hi ka ngâituona ah a um vawng vawng hlak leiin ka nâuhai mi ngên lawm lawm chun ka ngâituona a sukinhaw naw zuol hlak.
Ka shutry nuhnung tak, ka kîr ding lem khan chu ka nâupa kumruk mi hin, “Papa sipai a fe ta da’l rawh, mi hai chu an papa hai an inah an um hlak a, nang chu i mi mâksan zie a, pawisa ei nei naw phât leh ei pansaka ATM a khin ei lâk el ding a nih, chuleiin mi fesan ta naw rawh”, tiin a mi thlêm a. Nâupang, Pa ngâi laitak a ni leiin an bula ka um thei naw chu a ngâina a la hriet naw a. Ka nâupa kuoma chun, tukum Krismas chu in bula ka um thei naw ding a na, papa bovin Krismas in hmang ding a na, Krismas Tree insiem ding phât khawm mi hung incha nawl a, i nu râwiin Biekin a thuomhnaw thar leh Krismas in lo hmang ding a nih. Tu hin ka fe ding an ta a, Pathien hi iengkim thawthei a ni leiin damtaka fe a ka hung nâwk theina dingin mi ṭawngṭâi pêk rawh ka tia. Ka nâupa kum 6 mi chau chun lungril le titakzetin Pathien kuoma a mi ṭawngṭâi pêka, a ṭawngṭâina hlâ hai te chu vawisûn chen hin ka na ah a la châm zing hlak a. Naupang kum 6 mi-in a pa a ngâiluot leia a theitâwka Pathien a biekna ṭawngṭâi hla te chun ka lungril hi a suktui a, hmangaitu Pathien khawmin ka nâupa ṭawngṭâina hla chu a bâwzui ngêi ngêi ka ring hiel a. In ka hang suoksan chun a mi hmu theina chen chena a tlan bam bama, a râwl-te-lêk suokrakin a mi hmu thei sung po chu papa papa tiin a mi ko ṭâwk ṭâwk a. Ka nâupa bânvai lap lap le a râwl thang viet vieta ka hang liemsan chu lungril hi an hawinaw êm êm hlak.
Khawvel sipaihai hman hieng hi an ni a, an hlaw petu le an chunga thu neitu India ram ta dingin ring-umtaka sinthawin, an in luma khawm um thei loin, vûr ram a dâm, border khaw kilkhâwr a dâm, boruok um mûmal ta nawna high altitude a dâm, ramhnuoimi tamna hmun dang dang a hai le hmun inhawinawna hmun tamtaka hai râl an do a. Sûng-le-kuo, nuhmei le nâuhai ngâingâwi ngâwia umin an nu India ta dingin râl an do a. Nuhmei, nâuhai i bâwisâwm phak lo mî tamtak tiemseng lo haiin chatuon hremhmun panin thina varâl an kâi bawk a. An leh, eini Krista sipaihai hi teh, thisena mi’n chawtu Pathien Ram a kin nawna ding hin ieng am ei thaw ve rêng rêng a? Pathien Hming leiin nikhata mobile ei hmet hun sûng po bêk hi ṭawngṭâina huna hmang dingin ei hun hi ei inhlân ngam ding?
A ram a kin nawna ding hin râl ei do bakah fesuok a hrilpâwl um ei ta, ei thilneihai pesuok pâwl um bawk ei ta, chu khelah ṭawngṭâi pâwl khawm ei um a ngâi a nih. Hienglaia eini râwi ta dinga thaw inhawitak le a hlâwtling awltak ni dinga ka ngâi chu Ṭawngṭâi Pâwl hi a nih. Ei ṭawngṭâi dân hi hang insût nawn hrâm inla nuom um hi ka ti thei hle a. A chânghin chu ṭawngṭâi dingin ei mit ei hang insîma, hril ding hre lo a ei meng nâwk hlawl châng dâm a um hlak a. Fienriel ṭawngṭâi chu hril lo, bufâk tâwm, zâl tâwm le zîng tho ṭawngṭâi khawm hril ding mûmal hre lo a ei bâihâtsa ei hril mei mei hun khawm a tam hle a nih. Chun, ei ṭawngṭâina hla hrim hrim hi Pathien le inpâwlna nekin hnîna-in a sip hlak ni takin ka hriet hlak. Ṭawngṭâi hi Pathien kuoma thil hnîna ding chau ni loin, Pathien le ei inpâwlna a ni leiin titak le inngâitlâwm takin ei thaw hlak ding a nih. La zuk hril nâwk lang, sawrkâr sin zawngin interview hi vawitam tak ka lo hmasuon ta a. Interview ka fehma hin Pathien ka râwn hlaka. Lalpa, sum-le-pâi sengso a tama, tuta ṭum hin ka fethleng theinaw ding a ni chun fe nâwna ding lampui mi siempêk rawh. Ka fe a ni si chun hlâwsamin min lâwitir ta naw rawh, ka ti hlak. Chuongchun, interview ka fe a, hlâwsam bawkin ka hung kîrnawk hlak. Chu chun Pathien ka ring zona hi a sukchâu pha a, kum 2008 kum khan Pathien chunga ka lung a sena, ṭawngṭâi hi ka bânsan a. Ṭawngṭâi loin bu ka fâk a, ṭawngṭâi loin ka zâl a, ṭawngṭâi lo bawkin ka tho hlak. Chuonga ṭawngṭâi naw chun Pathien hi ka hang êsêl vêl hlak a nih. Pathien, i mi hmu am? Ṭawngṭâi loin ka hang zâl pêk chê a ni tie, ṭawngṭâi loin bukhawm ka hang fâk a ni hi tie, tiin inti ṭawngṭâi naw êm êm khan ka um hlak a nih. Kum 2020 sûng po po khan nitin voi 6 ka ṭawngṭâi a, ka ṭawngṭâina chun a letlingin ra ansuo nia ka hriet leiin kum 2021 kum kha chu fienriel ṭawngṭâi ka bânsana, bufâk tâwm, zâl tâwm le zîng tho a hai chau ka ṭawngṭâi a. Chu khawm chu bâihâtsa, a pângngâi ngawt hrila ṭawngṭâi ka nih.
Kei a ang hin mi tamtakin ei ṭawngṭâi hin hnîna chau pêk ei um ka ringa. 2 Chronicle bung 7 na thu enin inngaitlâwm le thuhnuoirawl takin Pathien hi hang bie sunzawm hrim ei ta, ei nun, ei insûng le kohran a hin danglamna dam a um khiet el dim. Luka bung 18 a Pharisaipa le Siedâwltupa ṭawngṭâina dam kha hang ngâituo sin hrim ta’m. Siedâwltupa kha chu vântieng khawm nghangam loin; Pathien, misuol ka nih tiin a âwm a chum a chum el a ni kha. Samsonin, Lalpa ka hni che hi, vawikhat char mi la hang sukhrât ta la,tia inngaitlâwm le thuhnuoirawl taka Pathien a hang ko khan chuh hmangaitu a pa Pathien kha a um ṭawk ṭawk thei le!! Chawp-le-chilin Samsom ṭawngṭâina kha a hung dawn el a nih. Chuleiin, inngaitlâwm taka Pa ti a ei ṭawngṭâi hin Pathien thin hi a fang rawng rawng el niin ka hriet hiel hlak chu tie.
Tu kum, 2022 hin fienriel ṭawngṭâi ka nei hlaka. Pathien-in a mi dawn le a mi dawn naw khawma ṭawngṭâi fan fan hi ka tum hlak a. Fienriel ṭawngṭâi ka nei zo hin chu tui insil zo fai hieu a ei um ang hin, ka lungril hi hlim natak a nei hlak chu tie. Fienriel ṭawngṭâi ka nei naw a ni ruokchun kimnaw ṭut a in ngâina ka nei hlak. A ni, ṭawngṭâina hi Pathien le ei inpâwlna a ni a, chuleiin, thil hni ngawt thaw loin Pathien leh ei hohlim ding a nih. Ṭawngṭâina ding points ei nei naw khawm a, Lalpa, vawisûn chu-chun kha-khan ka fe a, chu nu-chu-pa le chun chuong-ang khang-ang chu kan thaw a, chu-ang kha-ang thawna ding hmun chu i hming leiin ka tlânsana. Chu-lai kha-lai chun nangma pawi an tâwk a, i ram a kin nawna dingin ṭhanglâk a ngâi a nih. Annawleh, Lalpa, ka châu ngâwi ngâwi a, ṭawngṭâi dân ding khawm ka hriet naw a nih, nangin ei inpâwlna ding points mi hril rawh; kan insûng hrisel nâwna-in nasatakin a mi nuoia, taksa dam hmêl rêng rêng nei loin kan sum le pâI nei sun sun doctor panna-in kan hmang zoa, iengtinam hma tieng pan kan ta, ka nâuhai suolin a mi man pêk a, kan insûnga hlâwsamna le suolna hri dang dangin hmun a khuor a, hi taka inthawka suok dân lampui mi siem pêk ta etc, etc. Ei thilthaw le ei thilhmu hai po po Pathien bula hang inzâwt inla, chuongchun ṭawngṭâina ding points chu hung um zut zut el a tih. Ei beidawngni le dit ei nei hun a chau Pathien kuoma nasataka ṭawngṭâi ding ni loin, mihriemin fâk-le-dâwn ei mamaw ang bawkin ṭawngṭâi hi thaw mâkmaw a hang nei inla chu ei nun, insûng, kohran le khawtlâng a inthlâk danglamna um ngêi ka ring chu tie.
Ṭawngṭâi nun neituhai nun a hâdama, an lung a âwi zing leiin Setan khawmin law ngâina a hrietnaw niin an lang. An ta ding hin chu vângduoi a um naw a, thina khawm malsâwmna a nih. Habakuk in, “Theichangkûng chu par naw sien, grep hruiin ra insuo naw sien, oliv leia sin inrimna chu hung thlâwnin, lo hai chun bu insuo naw hai sienkhawm, ka sandamna Pathien a lâwm ka tih” a ti ang khan ṭawngṭâina a Pathien le inpâwl mihai chu an chunga thiltlung phawta an lâwm a, thina varâl an kai hma chenin an nun a hlim a nih. Pasie kieng kiengin, mi fâk ang le mi sil-le-bil ang nei zo ve naw hai sien, hlâwsamna suora intângin, hrisêlnâwna tin rêng i bâwm kâra khawm Pathien Nâu an nina a khan an lâwm zinga, Pathien le inpâwlna ṭawngṭâina an bânsan ngâi naw a nih.
Chuleiin, a ramin kin ni a nei nawna ding chun tukum Krismas a inthawk chu suol dona châng hrea ṭawngṭâi fan fan dingin hang inbuotsai tum hrâm ei tiu, Amen,